Jak pisać?

21/02/2017

Pisałam od zawsze. Jako dziecko zaczynałam od wierszy, w gimnazjum poszłam w prozę i w gazetce szkolnej publikowałam powieść w odcinkach. W czeluściach dokumentów znalazłoby się kilka plików z nigdy niedokończonymi opowiadaniami i szkicami książek. Prowadziłam też kilka blogów, które – na szczęście – zniknęły już z internetu. Jak więc widzicie, pisałam od zawsze. Jestem szczęśliwa, że moje obecne twórcze wysiłki spotykają się z Waszą aprobatą, bo tylko dzięki Wam, czytelnikom Drogi do minimalizmu, mogę czuć się spełniona jako człowiek nie tylko piszący, ale i czytany.

Temat tego posta jest dla mnie nietypowy. Chciałabym w nim odpowiedzieć nie tylko na pytanie “jak pisać?”, ale również “dlaczego warto pisać?”. Bo naprawdę warto. Oprócz moich przemyśleń na te tematy w tym poście znajdziecie wskazówki czterech autorek książek, które bazując na swoich doświadczeniach mogą teraz z czystym sumieniem wyznać, co takiego dało im – i nadal daje – pisanie.

Czy każdy może pisać?

Według mnie pisać może każdy, nie wszystkie teksty jednak nadają się do publikacji. Każdy z nas może pisać dziennik, pamiętnik czy wspomnienia. Takie teksty mają bardzo intymny charakter i często przeznaczone są tylko dla oczu autora i jego najbliższego otoczenia. Każdy może pisać listy do przyjaciół, rodziny i znajomych. Nadawca i odbiorca najczęściej korzystają z prawa do tajemnicy korespondencji. Teoretycznie każdy może prowadzić bloga dostępnego szerokiej internetowej publiczności, jednak wtedy w tworzenie swojego miejsca w sieci należy włożyć trochę więcej wysiłku. Powieść również może napisać każdy, ale dla dobra literatury nie każdy powinien swe powieści publikować.

Pisanie polecam więc każdemu, jednak należy się zastanowić, czy efekty pracy twórczej zostawić dla siebie, pokazać najbliższym czy odsłonić się przed szeroką publicznością. Każdy z nas ma coś ciekawego do przekazania, ma w sobie historię wartą opowiedzenia, niecodzienne doświadczenia do opisania.

Dlaczego warto pisać?

Należę do osób, które lepiej piszą niż mówią. Moje wypowiedzi ustne bywają chaotyczne, mało precyzyjne, często miewam słowną amnezję, mylę związki frazeologiczne, dobieram nieodpowiednie synonimy. Pisanie pozwala mi skorygować popełnione błędy, lepiej sprecyzować myśl, odrzucić niepotrzebne słowa.

Pisanie bloga rozwinęło moje umiejętności wysławiania się i porządkowania myśli. Kiedy spojrzycie na moje pierwsze opublikowane teksty już na pierwszy rzut oka zauważycie, jak bardzo zmienił się mój styl tworzenia wpisów. Jestem osobą, która lubi konkrety i nie znosi wodolejstwa. Moje krótkie blogowe teksty były odzwierciedleniem właśnie tych wypowiedzeniowych upodobań i uprzedzeń. Po tych kilku latach mogę potwierdzić, że trening czyni mistrza. Moje teksty nie tylko są dłuższe, ale i pełniejsze, głębsze, lepsze. Wynika to nie tylko z tego, że rozwinęły się moje umiejętności pisania, ale przede wszystkim z tego, że dzięki pisaniu poprawiła się moja zdolność do uporządkowania tego, co mam w głowie.

Pisanie jest dobrym sposobem na porządkowanie myśli. Pisząc nauczyłam się lepiej wykorzystywać potencjał umysłu, świadomie pracować z mózgiem i pobudzać go do twórczego działania. Obserwować, co go stymuluje do pracy, a co przytępia i rozleniwia. (Ania)

Jak pisać, by robić to dobrze?

Trzymaj się planu

Moje początkowe teksty blogowe powstawały najczęściej jako wynik impulsu, nagłego natchnienia. Dawałam się ponieść słowom, zdaniom i stwierdzeniom kiełkującym w głowie, ogólnym ideom i doświadczeniom, o których bardzo chciałam opowiedzieć. Teraz wiem, że zdecydowanie lepiej jest pisać na podstawie krótkiego planu. Ten tekst również powstał w ten sposób. Najpierw pojawił się temat, pod którym zanotowałam w punktach idee, pomysły, które pomogły mi stworzyć zarys całego tekstu. Każda sekcja dostała swój podtytuł, pod którym mogłam spokojnie rozwijać daną myśl. Taka organizacja tekstu zdecydowanie ułatwia mi pracę. Wiem, że nic mi nie umknie, że w poście przekażę wszystko to, co chciałam. Co więcej, podtytuły czy nagłówki umożliwiają mi rozwijanie części według własnego uznania. Nie muszę pisać ciągiem wszystkiego, by tekst był spójny, wystarczy, że będę trzymała się planu, który tę spójność gwarantuje.

Bardzo pomogło mi to, że swoją książkę oparłam na moim blogowym wyzwaniu, więc miałam już szkic, plan i część pomysłów na zadania, które opisywałam w ciągu roku. (Alicja)

Wiedz dla kogo piszesz

Tworząc jakikolwiek tekst musisz pamiętać o swoim prototypowym odbiorcy. Wiedząc, kim jest czytelnik możesz skroić to, co piszesz, idealnie pod niego, jego doświadczenia, wiedzę o świecie, potrzeby i oczekiwania. W moim przypadku prototypowy czytelnik to właściwie czytelniczka w okolicach trzydziestki, wykształcona, oczytana i poszukująca. Bardzo pomaga mi też poznawanie Was przez zdania pozostawione w komentarzach. Dzięki nim wiem, kto czyta, kiedy czyta i czy dany tekst był pomocny. Od czasu do czasu poruszam też tematy o podstawach minimalizmu czy upraszczania życia mając na uwadze świeżych czytelników, którzy nie są jeszcze zaznajomieni z tematem minimalizmu w życiu codziennym. Ten sam tekst skierowany do dwóch różnych odbiorców będzie różnił się nie tylko treścią, ale w pewnym stopniu również użytym słownictwem czy konstrukcjami zdania. Nie jest to nic złego, wprost przeciwnie. Tekst skrojony pod konkretnego czytelnika lepiej do niego trafi.

Poprawiaj i ulepszaj

Przed publikacją pracy należy jeszcze raz przeczytać cały tekst i dokonać poprawek. Czasami najlepiej wrócić do tekstu nazajutrz, po przespanej nocy. Wtedy, ze świeżym umysłem, możemy ocenić całość, wyrzucić zbędne fragmenty oraz poprawić błędy, które gdzieś umknęły w procesie tworzenia. Trzeba zwrócić szczególną uwagę nie tylko na ortografię, interpunkcję, ale również na powtórzenia, długość zdań i… rytm. Polecam czytać skończone teksty na głos – odpowiednia melodia tekstu ułatwia odbiór. Ostatnio zwracam również uwagę na długość zdań i pracuję nad tym, by były jak najkrótsze. Często zamiast przecinka warto postawić kropkę. Krótsze zdania lepiej trafiają do czytelnika niż wlekące się i rozbudowane, które musimy czytać kilkakrotnie, by złapać sens.

Autorzy książek zaplanowanych do publikacji oprócz dokonywania poprawek na własną rękę przechodzą przez proces profesjonalnej korekty i redakcji tekstu. Spojrzenie na tekst osoby z zewnątrz potrafi zdziałać cuda.

Gdy dostałam całość tekstu po korekcie, miałam ochotę usiąść w kąciku i sobie popłakać. Wydawało mi się, że potrafię pisać całkiem nieźle, a tu niesamowicie pokreślony tekst. Odważyłam się zapytać o to swoją redaktorkę, a ona się roześmiała mówiąc, że to absolutnie normalne. Technicznie nauczyłam się bardzo dużo. Przede wszystkim upraszczać tekst, pozbywać się zbędnych ozdobników, wyłapałam swoje pisarskie „maniery” i nauczyłam się je zwalczać. (Kasia)

Bardzo wiele dała mi praca z redaktorami. Dobry redaktor musi być surowy. Musi umieć pochwalić i wskazać to, co dobre, ale też bezlitośnie krytykować: za przynudzanie, dłużyzny, powtórzenia, pretensjonalną manierę. Wiele osób nie potrafi z pokorą przyjmować krytycznej opinii na temat swojego pisania, ale dla mnie to najlepsza część procesu twórczego. Najwięcej wyniosłam właśnie z konstruktywnej krytyki od profesjonalistów. (Ania)

Jak pisać lepiej?

Siadaj i pisz

Zawsze myślałam, że pisarstwo to efekt nagłego napadu inspiracji, weny twórczej, słownego szału. Tak naprawdę, gdyby każdy pisarz miał czekać na tę mityczną wenę, to nie powstałoby wiele dzieł literackich (co potwierdziła lektura książki o rytuałach wybitnych ludzi, o której wspominałam TUTAJ). By stworzyć tekst trzeba po prostu usiąść i go napisać. Oczywiście, nagłe natchnienie może w tym pomóc, ale nigdy nie zastąpi procesu systematycznego pisania. Zamiast więc czekać na inspirację – siadaj i pisz. Jeśli nie wiesz, jak zacząć – zacznij od końca. Zapisz luźne myśli, zdania, sentencje, stwórz wstępny plan tekstu, wypisz synonimy. Nawet się nie obejrzysz, a już powstanie baza, dzięki której “urodzisz” końcowy tekst.

Sam proces pisania wcale nie był prosty i zupełnie nie wyglądał jak na filmach. Zrozumiałam, że coś takiego, jak wena stanowczo nie istnieje. W moim pisaniu nie było nic romantycznego, po prostu narzuciłam sobie rytm, codziennie po 2 godziny pracy z samego rana. (Kasia)

Pisz regularnie

Regularność jest kluczem do sukcesu w każdej dziedzinie. Regularne uprawianie sportu poprawia sprawność i kondycję. Regularne ćwiczenie gry na instrumencie z każdym dniem prowadzi do mistrzowskiego muzykowania. Podobnie jest z pisaniem. Regularne pisanie sprawia, że każdy tekst jest lepszy i przychodzi z łatwością. Sama staram się pisać codziennie – czasami są to długie posty, czasami tylko ich zarys. Od czasu do czasu pozwalam sobie na luźne ćwiczenia warsztatu poprzez tworzenie opisów zdarzeń, osób, pogody, krajobrazu. Regularne pisanie dało mi “pisarską” pewność siebie. Nie tylko lepiej, trafniej i szybciej formułuję myśli, ale również prowadzę ciekawsze rozmowy. Jeśli więc chcesz tworzyć teksty dla szerokiego grona odbiorców koniecznie postaw na systematyczność.

Dla mnie najważniejsza była systematyczność, choć wcale nie od razu się do tego przekonałam. Po prostu niezależnie od nastroju siadałam przy komputerze, nastawiałam minutnik i pisałam. Czasami wszystko musiałam skasować, ale chodziło o sam proces. Wiem, nie brzmi to szczególnie romantycznie, ale pisanie to trochę rzemieślnicza praca. (Alicja)

Notuj

Notowanie to też pisanie. Przerzucenie na papier swoich przemyśleń potrafi przynieść ulgę. Niejednokrotnie zdarzyło mi się, że jakaś myśl nie dawała mi spokoju i dopiero, gdy zanotowałam to, co mnie gryzło mogłam się w pełni rozluźnić. Podobnie – terapeutycznie – działa zapisywanie rzeczy do zrobienia; zamiast cały czas przypominać sobie, że muszę zrobić to i to wiem, że na biurku czeka na mnie lista zadań, które wykonam, kiedy będę gotowa. Notowanie myśli, nietypowych połączeń słownych albo gotowych zdań to również moja recepta na ciekawy wpis na blogu. Czasem zdarza mi się w nocy wstać z łóżka, by zanotować coś, co urodzi się w mojej głowie. Gdy mam możliwość tworzę notatki odręczne, na papierze, jednak przyznaję, że często sięgam po elektroniczny notes w telefonie. Najchętniej korzystam z Evernote, dzięki któremu mam dostęp do wszystkich notatek w chmurze, czyli mogę odczytać je na każdym urządzeniu z dostępem do internetu.

Czytaj

Kiedy nie piszesz – czytaj. Nie trzeba od razu rzucać się na dzieła klasyków literatury, czasami wystarczą artykuły w gazecie czy inne blogi. Czytanie tekstów innych twórców nie tylko inspiruje, ale pomaga spojrzeć krytycznym okiem na język i kompozycję danego tekstu. Czytanie poszerza horyzonty, ćwiczy wyobraźnię i uczy nowych pojęć. Kiedy dopada mnie blokada twórcza zatapiam się na kilka godzin w lekturze. To zawsze pomaga.

Czytajcie, niekoniecznie dużo, ale z namysłem. Obserwujcie, co podoba się Wam w pisaniu innych, a co drażni. Uczcie się nowych słów, bawcie się językiem, dostrzeżcie jego urodę. Polski jest bardzo trudnym językiem, ale ma swój urok, bogactwo i wielość możliwości powiedzenia tego samego, warto korzystać z tego potencjału. (Ania)

Zbieraj doświadczenia

Nie trzeba być ekspertem w danej dziedzinie, by o czymś napisać, jednak dopiero dogłębne poznanie opisywanej materii sprawia, że tekst jest dobry. Zbieranie różnorakich doświadczeń to klucz do dobrego pisania. Poznawanie nowych ludzi, smaków, miejsc wzbogaca inwentarz pojęć, uczuć, punktów widzenia. Co więcej, przelewanie swoich pasji na papier czyni tekst autentycznym, prawdziwym i porywającym.

Najlepsze teksty, jakie kiedykolwiek napisałam, powstały, bo coś mnie poruszyło, bo było dla mnie ważne, bo miało dla mnie także osobiste znaczenie albo po prostu zaciekawiło mnie na tyle, że byłam gotowa – z myślą o pisaniu – zgłębić temat. I nie ma tu różnicy (przynajmniej w moim przypadku) między pisaniem amatorskim a komercyjnym. Z tego, co w sercu powstają lepsze scenariusze, bardziej wciągające posty, chętniej czytane ebooki. (Agata)

By pisać nie trzeba skończyć żadnej szkoły, ale nic nie zwalnia nas z obowiązku zgłębiania wiedzy, poszukiwania, czyli po prostu świadomego życia (Katarzyna Bonda, “Maszyna do pisania”)

Masz blokadę? Wyjdź na spacer

Kiedy pisanie mi nie idzie, wiem, że spacer to najlepsze lekarstwo na twórczą blokadę. Kiedy w samotności kroczę ulicami miasta, wsłuchuję się w jego głosy, wdycham świeże powietrze nagle mózg się rozluźnia i już po kilku minutach w głowie układają się kolejne zdania. Korzystam wtedy z wbudowanej w telefonie funkcji konwersji mowy na tekst pisany. Nie przerywając spaceru jak dziwak mówię do siebie, nagrywam to, co siedzi mi w głowie, czyli po prostu tworzę notatki. W ten sposób powstaje wiele zalążków moich blogowych tekstów. Jeśli więc zdarza Ci się długo przesiadywać nad pustką kartką czy białym ekranem edytora tekstu wyjdź na spacer. Przyjrzyj się światu, wysłuchaj śpiewu ptaków, poczuj na skórze wilgoć deszczu, daj sobie chwilę na odpoczynek. Zobaczysz, że już po chwili twórczą blokadę zastąpi szał tworzenia.

Kilka słów od autorek

Napisanie książki od zera to bardzo żmudny i wyczerpujący proces. Jednak radość z ukończonego “dzieła” jest nie do opisania. A świadomość, że wartości zawarte w tej książce pomogą tak wielu ludziom uporządkować swoje finanse, dodaje skrzydeł! (Alicja)

Gdy Kasia poprosiła mnie, abym podzieliła się jedną radą dla chcących cokolwiek napisać, najpierw pomyślałam, że wybrać jedną poradę będzie trudno. Jednak im dłużej o tym myślałam, tym bardziej docierało do mnie, że jest jedna taka rzecz, jedna sprawa, o której warto pamiętać. I tak, zabrzmi to banalnie, ale: Miej serce do tego, o czym piszesz. (Agata)

Pisałam od kiedy pamiętam. W liceum dostałam chyba nawet nagrodę za mini reportaż. Marzyłam o napisaniu książki, ale zupełnie nie ciągnęło mnie do wymyślania fabuły. Potem, na wiele lat odłożyłam marzenie na półkę. W momencie, gdy odezwało się do mnie wydawnictwo z propozycją napisania książki, nie byłam pewna, czy mam aż tyle do powiedzenia, żeby zapełnić 300 stron. Usiadłam do luźnego spisywania pomysłów i nagle powstał zarys gotowej książki. Czy doświadczenie pisania książki mnie zmieniło, albo nauczyło czegoś o sobie samej? Raczej pokazało mi, że potrafię. Potrafię zmierzyć się z naprawdę dużym wyzwaniem, a to bardzo miłe uczucie. (Kasia)

Co pomogło mi napisać obie książki? Przekonanie, że mam czym się podzielić. Doświadczeniem, osobistym przeżyciem, obserwacjami. Nie wystarczy pisać ładnie i poprawnie, trzeba przede wszystkim mieć coś ciekawego do powiedzenia. Co mogę poradzić osobom, które chcą pisać? Po prostu: piszcie i wystawiajcie to, co napiszecie, pod ocenę innych. Uczcie się na błędach, wyciągajcie wnioski, korzystajcie z krytyki. (Ania)

***

Piszesz? Publikujesz? Redagujesz? Możesz coś dodać do mojej listy porad? Co sprawdza się u Ciebie? Proszę, napisz wszystko w komentarzu.